“Tip 8: we zijn geen wisselstation. Betaal met de pinpas of zo dicht mogelijk bij gepast, maar betaal uw wenskaart van 2 euro 65 alstublieft niet met een briefje van vijftig als u ook maar iets geeft om de mentale gesteldheid van de boekhandelaar.”
Die keer dat ik per ongeluk een handleiding voor boekhandelgangers schreef
Zoals u misschien al eens heeft meegekregen in een van mijn andere avonturen, die keer dat ik het Lazarus kon krijgen, heb ik ooit in een boekhandel gewerkt. Ik was twintig en stond op zaterdagen achter de kassa om boeken te verkopen en mensen te helpen die op zoek waren naar een boek. Dat ging vaak op 3 verschillende manieren: óf iemand wist al voordat ze binnenkwamen welk boek ze moesten hebben en dan was het dus alleen de vraag of we het op voorraad hadden, óf iemand vroeg ons om advies en had alleen een voorkeur voor een genre en dan moesten we afgaan op boeken die ze in het verleden hadden gelezen, óf iemand had ergens in de krant of op de radio iets gelezen of gehoord, maar dan zijn ze 10 van de 10 keer vergeten wat de titel was en weten ze enkel nog dat het boek een rode omslag had. Het zal u niet verbazen dat ik van die laatste categorie het meest moe werd, want vaak was het dan ook nog eens zo dat ze vonden dat we dan precies zouden moeten weten om welk boek het ging, omdat boekhandelaren natuurlijk perfect op de hoogte zijn van elke krant en elke radioshow waarin een boek wordt besproken. Nou, ik kan u vertellen: we hebben wel wat beters te doen. Dus, bij dezen een advies: gaat u naar een boekhandel, weet dan welk boek u moet hebben, of vraag om algemeen advies. Wees niet de oude vrouw die vraagt naar dat ene rode boek uit die ene krant, want dat is precies hetzelfde als bij het kopen van een televisie tegen de verkoper zeggen dat je er laatst eentje in een reclame hebt gezien die vierkant was.
Tot zover mijn tirade. Ik zal nu overgaan tot het verhaal van die keer dat alle personages uit de boeken die ik las in de boekhandel tot leven kwamen. Nee, trouwens: wacht. Nu ik toch bezig ben kan ik net zo goed doorgaan en een korte handleiding voor de boekhandelganger bieden. Het is helemaal niet wat ik van tevoren van plan was om te schrijven, maar dat moet dan maar wachten tot de volgende keer. Misschien is het juist wel goed om eerst deze handleiding te schrijven, dan bent u op de hoogte van het werk in de boekhandel en heeft u meteen een goed beeld bij alle toekomstige avonturen in de boekhandel. Dan bied ik u nu bij dezen, een klein beetje per ongeluk, de handleiding voor de boekhandelganger, gebaseerd op waargebeurde verhalen van de werkvloer.
Tip 1: als u een vraag heeft, wacht dan niet tot de oudere boekverkoper klaar is met een klant terwijl de jongen van twintig beschikbaar is omdat u er vanuit gaat dat hij toch geen antwoord heeft op uw vraag. U kunt uw vraag gerust aan hem stellen, want een jongen van twintig gaat niet voor zijn lol in een boekhandel werken. U wilt niet weten hoe vaak het gebeurt dat mijn baas met een klant bezig is en er iemand binnenkomt – vaak een al wat oudere vrouw – die dan een vraag heeft. Wanneer ik vraag of ik haar kan helpen, zegt ze op een toon alsof ze tegen een vijfjarige praat: ‘oh, nee hoor, ik wacht wel eventjes’. Heel soms hebben ze het lef om letterlijk uit te spreken dat ze denken dat ik geen antwoord op de vraag heb. Nou, ik kan u verzekeren dat de boekhandel mij niet als een liefdadigheidsproject heeft aangenomen, dat ik geen geestelijke beperking heb en misschien nog wel meer van boeken afweet dan u. U kunt begrijpen, lieve luisteraar, dat de wraak ontzettend zoet is wanneer de klant uiteindelijk alsnog de winkel uitloopt met een boek dat ik heb aangeraden. Lang verhaal kort: niet alle jongeren zijn domme etters, een jongen staat niet zonder reden in een boekhandel en mocht u toch niet van uw vooroordelen af zien te komen, dan verwijs ik u graag naar een andere boekhandel.
Tip 2: rij niet eerst met een wenskaart naar huis, om vervolgens een half uur terug te rijden met de claim dat de kaart niet in de envelop past zonder dat je hebt geprobeerd eerst de kaart een kwartslag te draaien. Ja, dit is écht gebeurd. Een koppel – ook hier, aan de oudere kant – kwam geagiteerd de winkel binnenlopen en vertelde mij dat ze helemaal uit een ver dorp terug waren komen rijden omdat de kaart niet in de envelop paste. Het kostte deze Sherlock Holmes welgeteld één hele seconde om de zaak te ontrafelen en het koppel met een kwartslag gedraaide kaart en heel veel schaamte weer naar huis te sturen. Tot op de dag van vandaag heb ik nog steeds geen idee hoe twee volwassen mensen niet op het idee komen om een wenskaart een kwartslag te draaien.
Tip 3: vraag niet of het stickertje met de prijs er al af is, want die halen we er echt altijd af. Deze valt ook nog een beetje onder tip 1, want op de een of andere manier kreeg mijn baas deze vraag nooit.
Tip 4: wacht niet tot de dag van de verjaardag met vragen of wij misschien het boek hebben dat u per se voor die persoon moet kopen, want het gebeurt vaker wel dan niet dat we het niet op voorraad hebben, maar het wél voor u kunnen bestellen. En ja, we zijn qua leveren bijna even snel als Bol.com, maar ook wij kunnen geen boeken uit het luchtledige tevoorschijn toveren.
Tip 5: kijk niet op onze vingers bij het inpakken van een cadeautje, dat is voor niemand leuk. En al helemaal niet wanneer het zo’n kindertijdschrift is, met een speeltje erin.
Tip 6: maak zo min mogelijk contact met de boekhandelaar. Ook wij zijn maar gewoon een stelletje introverte personen die af en toe best graag een praatje willen maken over een goed boek, maar over het algemeen geldt de regel dat wij u met rust zullen laten als u ons met rust laat. Uw background story van een halfuur lang bij uw beterschapskaart voor uw kleinzoon zal vast heel aangrijpend zijn, maar heel veel meer dan vriendelijk knikken zullen wij toch niet doen, want achter u staat alweer de volgende klant te wachten.
Tip 7: noem nooit, maar dan ook echt nooit, de naam van Bol.com. Mocht u dit wel doen, door bijvoorbeeld te zeggen dat zij een boek sneller kunnen leveren, dan kan de boekhandel niet garanderen dat u ongehavend de boekhandel weer zult verlaten.
Tip 8: we zijn geen wisselstation. Betaal met de pinpas of zo dicht mogelijk bij gepast, maar betaal uw wenskaart van 2 euro 65 alstublieft niet met een briefje van vijftig als u ook maar iets geeft om de mentale gesteldheid van de boekhandelaar.
Tip 9: hoewel het altijd leuk is om een grapje te maken, bent u zeker niet origineel als u zegt dat u de kosten toch niet kunt declareren als we vragen of u een bonnetje wilt. Wanneer we vragen of het boek een cadeau is, horen we ook minimaal twintig keer per dag, op precies dezelfde manier: ‘oh, nee hoor. Ja, een cadeautje voor mezelf, haha’. We lachen wel, maar u moet weten dat we van binnen eigenlijk zo dood zijn als een verrotte boom.
Tip 10: in de top 10 vindt u de boeken waarvan wij vinden dat ze goed zijn, de boeken die goed verkopen én de boeken waar we stiekem ook een klein beetje te veel van op voorraad hebben en zo hopen dat we er nog een paar zullen verkopen.
Tip 11: als u er door iemand anders op uit bent gestuurd om een bepaald boek op te halen, dan verwijs ik u meteen naar het dichtstbijzijnde hoekje van de non-fictie tafel. Daar vindt u de goudmijn van de boekhandel, met alle nieuwe boeken over Gijp, Kieft, Derksen en alle andere mensen die ooit aan tafel van Veronica Inside hebben gezeten. Daar vindt u ook alle boeken van de bijna vergeten BN’ers die vinden dat ze ook eens een boek moeten schrijven om nog een beetje relevant te blijven. Negen van de tien keer als iemand meteen naar de balie komt omdat ze een boek zoeken, ligt het daar.
Tip 12: als u aan De zeven zussen begint, neem dan gelijk de hele serie mee, dat scheelt weer een paar ritjes naar het winkelcentrum en terug. En als u al door de hele serie heen bent: nee, ook wij weten niet wanneer het achtste en laatste deel verschijnt, wij kunnen niet in de planning van de uitgeverij kijken.
Tip 13: als u een vulling zoekt voor een pen, neem dan op z’n minst de oude, lege vulling mee óf weet wat voor soort vulling er in uw pen gaat. Neem niet alleen uw 10 jaar oude, merkloze pen mee, want onze specialiteit blijft boeken en ook wij kunnen niet in één oogopslag zien wat voor vulling er in uw pen moet. Voorkom op deze manier ook dat u de reden bent dat er achter u een rij van twintig mensen ontstaat, die allemaal staan te wachten tot mevrouw eindelijk de juiste vulling voor haar pen heeft gevonden.
Tip 14: nee, wij weten niet welke van de honderd verschillende rekenmachines uw zoon of dochter nodig heeft voor de middelbare school. Zorg voor een lijstje.
Tip 15: nee, wij hebben over het dorpje in het zuiden van Italië waar net vijftien mensen wonen en waar u nou net toevallig naartoe op vakantie zou gaan géén reisgids op voorraad. Voor alle reisgidsen, wandelkaarten, fietskaarten en andere middeleeuwse middelen om de weg te vinden verwijs ik u graag naar het internet, want als we voor iedereen over alle vakantiebestemming en regio’s een reisgids of wegenkaart op voorraad moeten hebben, blijft er misschien nog net ruimte over voor drie of vier romans.
Tip 16: nee, wij verkopen geen kras- of staatsloten.
Tip 17: nee, wij zijn geen Post NL verzendpunt en wij verkopen ook geen velletje postzegels.
Tip 18: nee, we hebben niet ‘toevallig nog een exemplaar achter liggen’, alles wat we hebben ligt in de winkel.
Tip 19: hoewel we u altijd binnen zullen laten omdat u zo nodig nog één klein dingetje per se vandaag moet hebben, ondanks dat alle kaartenrekken reeds binnen zijn gehaald en we eigenlijk het luik net willen sluiten, moet u wel weten dat we u van binnen vervloeken en hopen dat u in de diepste cirkel van de hel voor eeuwig zult branden.
Tip 20: let alstublieft op uw kind. Blijkbaar maken kinderen er een sport van om zoveel mogelijk tijdschriften en boeken aan te raken als ze maar kunnen en ze dan altijd op een andere plek achter te laten dan waar ze oorspronkelijk vandaan kwamen. De boekhandel is geen speeltuin, maar achterin de winkel hebben we wel een klein tafeltje met een rekje waar kinderen van die balletjes en vormpjes heen en weer kunnen schuiven. U kunt uw kind hier tijdens uw bezoek aan de boekhandel achterlaten en na uw aankoop weer ophalen.
Tip 21: als u met een rollator komt, zorg dan dat de wieltjes goed gesmeerd zijn. Misschien klinkt deze tip wat gek, maar wij hadden altijd iemand in de winkel die je al hoorde aankomen als ze van huis vertrok.
Tip 22: hoewel deze tip vooral rond de verkiezingen van toepassing lijkt te zijn, geld het in principe voor elke dag van het jaar dat uw mening over Mark Rutte, zwarte piet of de nieuwste stunt van Elon Musk ons net zoveel boeit als een presentatie over vijftig verschillende soorten grind. Daarnaast is de kans klein dat u met ons een echte discussie aan kunt gaan, want het enige wat wij zullen doen is vriendelijk instemmend knikken, zelfs als u de meest racistische opmerking van het afgelopen decennium maakt, want de klant is koning.
Tip 23: als u onze harten wilt winnen moet u vragen naar oude literatuur en vergeten klassiekers. Het probleem is echter wel dat we deze zo goed als nooit op voorraad hebben, omdat bijna niemand ze meer leest. Maar goed, wat heeft u liever: een boek of het hart van een boekhandelaar?
Tip 24: zowel voor het welzijn van de mentale gesteldheid van de boekhandelaar als de fysieke gesteldheid van de planeet: neem zelf een tasje mee als u weet dat u een stapel boeken gaat kopen. Dat scheelt zowel geld als vervuiling.
En tot slot, de allerbelangrijkste, tip 25: neem alles wat ik hierboven op heb geschreven met een korreltje zout. Het leesplezier van de klanten maakt elke ergernis de moeite waard en dus geef ik u het advies: wees vooral uzelf, dat is juist de reden waarom wij van u houden.
Verhalen voor het slapengaan 